Türkiye’nin de içerisinde yer aldığı Akdeniz Havzasında, Haziran ve Eylül ayları arasında artan sıcaklık ve kuraklıkla birlikte, orman yangınları da arttığı için bu dönem yangın sezonu olarak adlandırılır. Ülkemizin orman yangınlarındaki son durumuna baktığımızda dönemsel artışı net bir şekilde görebiliriz. Yapılan araştırmalar ise gelecek yıllarda yangın sezonlarının daha da uzayacağını gösterdiği için, uzmanlar bireysel bilinçlenmenin arttırılması gerektiğini dile getirmektedir. Gelin sizlerle birlikte orman yangınları neden olur? Orman yangınlarının çevreye etkisi nedir? Gibi konuları ele alarak, orman yangınlarını nasıl önleyebiliriz buna bir bakalım.
Yangının oluşması için ateş üçgeni olarak adlandırılan; yakıt, oksijen ve enerji gerekir. Eğer bu üç faktör belirli bir oranda bir araya geliyorsa yanma reaksiyonu oluşur. Bu nedenle, yangını durdurmak için bu faktörlerden en az birini ortamdan uzaklaştırmak gerekir. Ayrıca orman yangınları bilindiğinin aksine sadece insan kaynaklı değil, doğal nedenlerle de oluşabilir.
İnsanlardan Çok Önce de Orman Yangınları Vardı...
Milyonlarca yıldır doğal sebeplerden kaynaklı orman yangınları meydana geliyor olsa da, aslında bu yangınlar ekosistemin bir parçasıdır ve gün sonunda ormanlar için sağlıklı bir durum haline gelir. Öyle ki, birçok orman zaman içerisinde yangınların üstesinden gelebilecek şekilde evrimleşip kendini yenileyebilir duruma gelmiştir.
Örneğin, yıldırım ve volkanik faaliyetler gibi doğal afetler orman yangınlarını tetikleyici bazı unsurlardır. Örneğin, Ardıç ağacının kozalağında yanıcı yağlar bulunur ve sıcak bir ortamda kozalaklar kolayca tutuşabilir. Ayrıca, ekosistemin önemli bir parçası olan kartal ve şahin gibi yırtıcı kuşların avlanabilmeleri için ormanları ateşe verdikleri bilinir. Şöyle ki, yırtıcı kuşlar gagalarıyla çalı çırpı parçalarını yanıcı ağaçların olduğu bölgeye özellikle taşır. Çünkü, yangın çıktığında korkup kaçan hayvanları avlamayı isterler. Bahsettiğimiz tüm bu faktörler yangına sebep olsalar dahi doğanın dengesini bozmazlar. Peki, sizce ekosisteme zarar veren yangınların kaynağı nedir?
İnsan Etkisiyle Oluşan Orman Yangınları Doğal Dengeyi Bozuyor
Orman yangınlarının sebepleri araştırıldığında %85’inin insan faaliyeti sonucunda oluştuğu görülmüştür. Bu yangınları; kasıtlı olarak çıkarılan yangınlar, ihmal nedeniyle ve kaza sonucunda meydana gelen yangınlar olarak iki ayrı kategoride gruplayabiliriz. Bu durumda gerekli önlemlerin alınabilmesi için yangına sebebiyet veren faktörlerin iyi bilinmesi gerekir. Gelin, bu faktörleri yakından inceleyelim;
İhmal Nedeniyle Oluşan Orman Yangınları: Çöp ve anız yakma davranışları ihmal nedeniyle oluşan yangınların ana faktörlerindendir. Yangına sebep olan bir diğer yaygın davranış ise, yere atılan sigara izmaritleridir. Bunlara ek olarak, piknik yerlerinde yakılan mangallar ve mangalı yakmak için kullanılan yanıcı maddeler de orman yangınlarını tetikleyen faktörlere örnek olarak gösterilebilir.
Kaza Sonucu Oluşan Orman Yangınları: İhmal nedeniyle oluşan orman yangınlarına ek olarak, kaza sonucu meydana gelen orman yangınları da vardır. Bunların en yaygın nedenlerine baktığımızda; ormanlık alanlarda bulunan elektrik kablolarının bakımlarının düzenli olarak yapılmaması ciddi bir tehdit oluşturur. Çünkü, fırtına ve korozyon durumunda bu teller birbirlerine değerek kıvılcım üreterek büyük bir yangının fitilini ateşleyebilir. Elektrik kablolarının bakımlarını düzenli olarak yaptırmak ne kadar önemliyse tren raylarının bakım ve onarımları da bir o kadar önemlidir. Çünkü, trenler acil fren yapmak durumunda kalırsa bakımları yapılmayan raylardan kıvılcım çıkabilir.
Kasıtlı Olarak Çıkarılan Orman Yangınları; Maalesef ki insan kaynaklı oluşan yangınlardan bazıları ise terör ve kundaklama gibi kasıtlı bir şekilde çıkarılan yangınlardır.
Orman Yangınlarının Sonuçları Nelerdir?
- Ekolojik denge bozulur ve biyolojik çeşitlilik zarar görür.
- Orman yangınlarında topraktaki canlı ve cansız örtü yok olduğu için doğal afetlerin sayısında artış yaşanır.
- İklim değişikliği artar ve küresel ısınma hızlanır.
- Ozon tabakası zarar görür.
- Ormanlara dayalı spor, sağlık ve turizm sektörleri olumsuz yönde etkilenir.
Orman Yangınlarına Karşı Ne Tarz Önlemler Alınabilir?
- Orman yangınlarının genellikle insan kaynaklı sebeplerle oluştuğundan bahsetmiştik. Dolayısıyla alınacak önlemlerin de insanlarla ilgili olduğunu söyleyebiliriz. Bu önlemler;
- Uzmanların da dediği gibi ormanların önemiyle ilgili bireysel bilinçlenmeyi artırmalıyız. Bu konuda ki en kalıcı çözüm, örgün eğitim kurumlarında verilecek eğitimlerdir.
- Yangın riski taşıyan yerler tespit edilerek düzenli kontrollerinin yapılması gerekir. Özellikle yangın sezonunda bu konuya daha fazla dikkat edilmelidir.
- Eğer bir ormanda yangın riski fazlaysa o bölge koruma altına alınabilir.
- Yangın çıktığında hızlı müdahale edebilmek için orman alanlarına acil müdahale ekipleri yerleştirilebilir.
- Yangınların çıkmasını engellemek veya büyümesini önlemek için yangın emniyet şeritlerinin sayısı artırılmalıdır.
- Orman alanlarına yakın olan yapılarda, yanması güç yapı malzemeleri tercih edilmelidir.
- Piknik, kamp gibi etkinlikler için ormanlık alanlar ziyaret edildiğinde, yere çöp atılmamalı ve mangal yakılmamalıdır.
- Çöp ve anız yakma davranışlarından vazgeçilmelidir.
TR
EN